Asystentura Kobiet

Głównym celem uruchomienia asystentury jest poprawa stanu zdrowia kobiet w kryzysie bezdomności i zagrożonych nią, zwłaszcza w obszarze zdrowia psychicznego. 

Cel ten rozumiemy jako umożliwienie uczestniczkom programu  wykonania badań lekarskich, zarówno zaliczanych do profilaktycznych, jak i wynikających z już wcześniej zdiagnozowanych chorób. Zamysłem innowacji jest uwrażliwienie kobiet na potrzebę zadbania o siebie. Bez względu na rodzaj bezdomności (tzw. uliczna lub schroniskowa), odbywanie wizyt u lekarza nie jest priorytetowym działaniem. Wynika to z powodów technicznych (braku ubezpieczenia upoważniającego do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, braku telefonu, braku pieniędzy na wykupienie leków) oraz jednostkowych (braku wiedzy dotyczącej dbałości o siebie, braku prozdrowotnych nawyków, życia z dnia na dzień, tzw. pomniejszania wartości siebie i przekonania, że „jakoś to będzie”).W omawianym kontekście innowacja ma więc nie tylko pomóc doraźnie, ale i wyrobić w klientkach zwyczaj troski o swoje zdrowie.

Działania koncentrują się także na dbaniu o siebie w kontekście wyglądu. Choć kobiety bez własnego dachu nad głową raczej nie podkreślają swojej kobiecości (w ten sposób zapewniając sobie bezpieczeństwo), nie oznacza to, że chcą chodzić zaniedbane. Nasze beneficjentki, które nie korzystają z usług noclegowni czy schronisk, nie raz zwracały uwagę na brak lub ograniczone możliwości umycia się, ufarbowania włosów czy depilacji. Pomimo tego, że zakładają kilka warstw ubrań i zakrywają twarz kapturem (by się ogrzać i wtopić w tłum innych bezdomnych), zgłaszają, że chciałyby ładnie wyglądać.

Ostatnim celem asystentury jest umożliwienie uczestniczkom spędzenia wolnego czasu w ciekawy sposób, w bezpiecznym miejscu, w obecności innych kobiet. Bezdomność utrudnia rozwijanie zainteresowań. Dostęp do wydarzeń kulturalnych i grup zainteresowań jest dla wielu poza ich zasięgiem. Osoby obecnie doświadczające bezdomności w przeszłości miały hobby. Przykładowo, nasze klientki wspominały, że lubiły rysować czy robić na szydełku. W tej chwili nie mają nawet miejsca, w którym mogłyby przechowywać potrzebne akcesoria. Bagaż, który noszą, musi być lekki i mały.
Podsumowując, choć innowacja nie stanowi przykładu kompleksowego, długofalowego działania zmierzającego do wyjścia z bezdomności, jest ważnym i potrzebnym przedsięwzięciem odpowiadającym na wybrane potrzeby kobiet bez dachu nad głową lub zagrożonych jego utratą. Wierzymy jednak, że może stać się początkiem zmiany ich trudnej sytuacji życiowej.

Wdrażając asystenturę do spraw poprawy stanu zdrowia kobiet w kryzysie bezdomności i zagrożonych nią przyjęłyśmy, że praca z naszymi klientkami będzie realizowana wyłącznie przez kobiety. Decyzja ta była podyktowana komfortem beneficjentek. Śledząc ich historie zauważyłyśmy, że część z nich pochodziła ze środowisk niewydolnych wychowawczo. Ich związki z partnerami bywały niestabilne i przemocowe. Projekt, do którego zostały zaproszone, choć koncentrujący się przede wszystkim na dbałości o zdrowie, dawał też możliwość zadbania o swój wygląd, rozwijania zainteresowań oraz pracy psychoterapeutycznej. Uznałyśmy, że prowadzenie takich aktywności przez kobiety będzie bezpieczniejsze i stworzy warunki do poznawania i uważniania siebie.

Płeć nie może być jedynym kryterium doboru asystentki. W literaturze dotyczącej pracy socjalnej czy asystentury rodziny wymienia się m.in. umiejętności metodologiczne, społeczne, związane ze stosowaniem wiedzy z zakresu prawa, wskazywania kompetentnych instytucji pomocowych, menadżerskie, podejmowaniadecyzji i szybkiej interwencji socjalnej, stosowania w praktyce wiedzy naukowej, wykorzystywania zdobyczy techniki czy korzystania z obcojęzycznej literatury (Krucz 2002).

Asystowanie rozumiemy jako towarzyszenie, ale nie wyręczanie. Asystentka jest więc kimś, kto podąża obok klientki i motywuje ją do podejmowania kroków zmierzających do poprawy stanu jej zdrowia i funkcjonowania społecznego.

Rolą asystentki jest przede wszystkim wytworzenie relacji opartej na zaufaniu. Uznajemy je za kluczowy warunek powodzenia asystentury. Kobiety doświadczające bezdomności lub zagrożone nią, miewają (co zrozumiałe) opór przed szczerym mówieniem o sobie. Większość z nich prawdopodobnie szybciej poprosi o posiłek lub odzież, niż o możliwość pójścia do lekarza. Asystentka ma być kimś bezpiecznym, pewnym, do kogo można się zwrócić w trudnej sytuacji, bez poczucia dyskomfortu.

Współpraca klientki i asystentki powinna dążyć do minimalizowania skutków doświadczania bezdomności, reagowania na kryzysy, wreszcie do poprawy jakości życia wspomaganej osoby.

Proponowany model asystentury nie jest przykładem działania, które szybko przyniesie widoczne efekty. Planując jej wdrożenie trzeba być gotowym na realizację długofalowego projektu. Wynika to ze specyfiki funkcjonowania klientek, ale i z samego tematu – niejednokrotnie czas oczekiwania na wizytę u lekarza wynosi kilka miesięcy.

Asystentura w Polsce nadal jest uznawana za stosunkowo nową usługę w pomocy społecznej (Krasiejko 2016).O ile kierowana do rodzin z trudnościami wychowawczymi jest już dość dobrze nagłośniona i rozwinięta, o tyle adresowana do innych grup, np. osób uzależnionych czy w kryzysie bezdomności, dopiero się rozwija i jest testowana przez organizacje pozarządowe. Mamy nadzieję, że przedstawiony materiał będzie przyczynkiem do jej popularyzacji.